Słownik terminów tłumaczeniowych

Bardzo ważne jest dla mnie zadowolenie klienta i spełnienie jego oczekiwań. Chcę, aby proces tłumaczeniowy, w tym jego kolejne etapy, były zrozumiałe. Wszystko wyjaśniam, kiedy klient zgłasza się do mnie ze zleceniem, ale chciałabym, aby już przed tym mógł dowiedzieć się co nieco o branży tłumaczeniowej i różnych usługach. Właśnie dlatego stworzyłam ten słownik terminów tłumaczeniowych. To spis podstawowych pojęć z branży tłumaczeniowej wyjaśnionych w prosty i przejrzysty sposób.

Z drugiej strony, słownik terminów tłumaczeniowych może przydać się również początkującym tłumaczom, którzy chcą poznać więcej słownictwa branżowego. Dowiecie się m.in., czym jest kombinacja językowa, jakie są rodzaje tłumaczeń pisemnych i ustnych, jakie tłumaczenia wykonuje tłumacz przysięgły oraz jakie specjalności macie do wyboru.

PODSTAWOWE TERMINY

TŁUMACZENIE – przekład tekstu pisanego lub wypowiedzi ustnej z jednego języka na drugi. Często wykonuje się tłumaczenie z jednego języka na wiele języków, np. w przypadku opisów produktów dużych firm, instrukcji obsługi lub większych konferencji.

JĘZYK ŹRÓDŁOWY – język, z którego wykonywane jest tłumaczenie.

JĘZYK DOCELOWY – język, na który wykonywane jest tłumaczenie.

KOMBINACJA JĘZYKOWA – para językowa, w której pracuje tłumacz, np. EN>PL lub EN-PL (angielski-polski), ES>PL lub ES-PL (hiszpański-polski). Pierwszy w kolejności skrót wskazuje język, z którego tłumaczy, drugi skrót – język, na który tłumaczy.

STRONA ROZLICZENIOWA – podstawa rozliczenia tłumaczenia pisemnego. W przypadku tłumaczenia zwykłego to standardowo 1800 znaków ze spacjami (zzs), niektóre biura tłumaczeń rozliczają się czasem za 1500 lub 1600. W przypadku tłumaczenia uwierzytelnionego to 1125 znaków ze spacjami.

TŁUMACZ PISEMNY – tłumacz, który wykonuje tłumaczenie w formie pisemnej.

TŁUMACZ USTNY – tłumacz, który wykonuje tłumaczenie w formie ustnej.

WERYFIKACJA – sprawdzenie tłumaczenia pod względem kompletności, zgodności z oryginałem, ewentualnych literówek i błędów językowych i merytorycznych. Weryfikacja wynika z konceptu dwóch par oczu – jeden tłumacz wykonuje tłumaczenie tekstu, drugi – korektę tłumaczenia. Praca dwóch niezależnych osób nad tekstem pozwala dopracować go do maksimum.

KOREKTA – sprawdzenie tekstu pod względem poprawności językowej, tj. interpunkcji, ortografii, gramatyki i stylistyki danego języka.

TŁUMACZ PRZYSIĘGŁY – tłumacz wykonujący tłumaczenia pisemne i ustne dla urzędów, sądów i innych instytucji użytku publicznego. Zostaje wpisany na listę tłumaczy przysięgły przez Ministerstwo Sprawiedliwości po uprzednim zdaniu z wynikiem pozytywnym egzaminu na tłumacza przysięgłego.
Jeśli myślicie o byciu tłumaczem przysięgłym, tu znajdziecie dodatkowe informacje o egzaminie: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002138/O/D20182138.pdf

REPERTORIUM – element wyposażenia tłumacza przysięgłego, wykaz wykonanych usług w formie księgi. Każde tłumaczenie uwierzytelnione dokumentu tłumacz musi wpisać do repertorium pod kolejnym numerem. Zgodnie z ust. 2 art. 17 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego każda usługa musi zostać odpowiednio opisana.

RODZAJE TŁUMACZEŃ

TŁUMACZENIA USTNE

• SYMULTANICZNE – rodzaj tłumaczenia ustnego, który polega na tłumaczeniu treści na język docelowy równocześnie z mówiącym.
  
  
• KONSEKUTYWNE – rodzaj tłumaczenia ustnego, który polega na tłumaczeniu treści na język docelowy partiami po każdej kilkuzdaniowej wypowiedzi mówiącego.
  
  
• SZEPTANKA (fr. chuchotage) – rodzaj tłumaczenia symultanicznego wykonywany dla jednej osoby lub niewielkiej grupy osób polegający na przekazywaniu treści szeptem, na ucho słuchaczy.
  
  

TŁUMACZENIA PISEMNE

• ZWYKŁE (NIEPOŚWIADCZONE) – tłumaczenie tekstów zwykłych i dokumentów nieurzędowych, tzn. takich, które nie wymagają poświadczenia tłumacza przysięgłego, np. korespondencja mailowa, CV, książka, artykuł, ulotka informacyjna.
  
  
• UWIERZYTELNIONE (POŚWIADCZONE) – tłumaczenie dokumentów prawnych i prawniczych (np. prawo jazdy, akt urodzenia, akt ślubu, zaświadczenie o ukończeniu studiów, wyrok sądu) wykonywane przez tłumacza przysięgłego na potrzeby urzędów, sądów i innych instytucji publicznych. Tłumacz poświadcza swoim podpisem i pieczęcią zgodność tłumaczenia z oryginałem (tj. oddanie w pełni sensu i prawdziwości dokumentu źródłowego).
  
  
• SPECJALISTYCZNE – tłumaczenie tekstu bardziej zaawansowanego pod względem terminologii. Wymaga specjalistycznej wiedzy z danej dziedziny. Wyróżnia się m.in. tłumaczenia marketingowe, medyczne, prawne i prawnicze, ekonomiczne, polityczne, informatyczne, techniczne, naukowe, turystyczne, literackie.
  

A VISTA – kombinacja tłumaczenia pisemnego i ustnego polegająca na tłumaczeniu ustnym tekstu pisemnego, który tłumacz ma przed sobą. Jest typowe dla tłumaczeń u notariusza, na posterunku policji lub w instytucjach państwowych. Wykonuje się je bez wcześniejszego przygotowania.

INNE TERMINY ZWIĄZANE Z TŁUMACZENIAMI

NARZĘDZIE CAT (ang. Computer-Aided Translation tool) – oprogramowanie wspomagające i ułatwiające proces tłumaczenia m.in. poprzez zachowanie układu graficznego dokumentu, podział tekstu na segmenty, tworzenie baz terminologicznych i glosariuszy pozwalających zachować terminologiczną spójność. Dzięki wykorzystaniu narzędzi CAT możliwy jest także podgląd dokumentu, co daje szerszy kontekst fragmentu tekstu, nad którym tłumacz akurat pracuje.
Przykłady najbardziej znanych i używanych narzędzi CAT: SDL Trados Studio, DéjàVu, memoQ, Wordfast.

Wykonane w narzędziu CAT tłumaczenie nazywane jest też tłumaczeniem wspomaganym komputerowo.

!! tłumaczenie wspomagane komputerowo to nie tłumaczenie maszynowe

TŁUMACZENIE MASZYNOWE – tłumaczenie wykonane za pomocą automatycznych translatorów, jak Google Translate czy DeepL. Gwarantuje szybkość wykonania w oparciu o pamięć zgromadzonych wcześniej tekstów, jednak nie zawsze jest poprawne. Maszyny nie są w stanie właściwie oddać gier słownych, aluzji ani odniesień do kultury.

TŁUMACZENIE AUDIOWIZUALNE – tłumaczenie treści multimedialnych, czyli takich, które łączą w sobie obraz i tekst, czasami również dźwięk. Są to m.in. prezentacje multimedialne, seriale, filmy, filmy wideo. Wyróżnia się tłumaczenie pod lektora, tłumaczenie w formie napisów oraz dubbing. W przypadku napisów tłumaczenie wykonuje się w odpowiednim programie (np. Subtitle Edit, EZ Titles).
Tłumaczenie audiowizualne nazywamy również tłumaczeniem multimedialnym.

TRANSKREACJA – tłumaczenie kreatywne sloganów, opisów produktów / usług i treści reklam. Ma na celu przekazać treści w taki sposób, aby u odbiorcy języka docelowego wywołać te same emocje, co u odbiorcy języka źródłowego, zachowując odpowiedni styl wypowiedzi i intencję autora.

COPYWRITING – tworzenie treści na strony internetowe i blogi (tworzenie tekstów marketingowych), aby zwiększyć zasięgi i sprzedaż.