Słownik terminów tłumaczeniowych

Oprócz spełniania oczekiwań klientów oraz ich zadowolenia z wykonanej usługi, jest dla mnie ważne również to, żeby cały proces tłumaczeniowy, w tym jego kolejne etapy, był dla klienta zrozumiały. Kiedy klient zgłasza się do mnie ze zleceniem, wyjaśniam, jak będzie przebiegało i odpowiadam na ewentualne pytania. Ale być może część z Was, moich przyszłych klientów, chce wcześniej dowiedzieć się nieco o branży tłumaczeniowej i różnych usługach. Tłumaczenie pisemne, transkreacja, rozliczenie za stronę, rozliczenie za słowo… Skąd taki podział? O co w tym wszystkim chodzi? Właśnie dlatego stworzyłam ten słownik terminów tłumaczeniowych. To spis najważniejszych pojęć z branży tłumaczeniowej, które wyjaśniam w prosty i przejrzysty sposób.

Słownik terminów tłumaczeniowych może przydać się również początkującym tłumaczom, którzy chcą poznać więcej słownictwa branżowego. Dowiecie się z niego m.in., czym jest para językowa, jakie są rodzaje tłumaczeń pisemnych i ustnych oraz kim jest i jakie tłumaczenia może wykonywać tłumacz przysięgły. Jeśli jesteście na początku swojej drogi, być może przyda Wam się też pomoc w wyborze specjalności.

Słownik terminów tłumaczeniowych – podstawowe terminy

JĘZYK ŹRÓDŁOWY – język, z którego się tłumaczy.

JĘZYK DOCELOWY – język, na który się tłumaczy.

PARA JĘZYKOWA – para/pary języków, w której/których pracuje tłumacz lub weryfikator. W komunikacji brażowej często oznacza się je skrótami (np. EN>PL lub EN-PL – z angielskiego na polski, PL>ES lub PL-ES – z polskiego na hiszpański; pierwszy w kolejności skrót wskazuje język, z którego się tłumaczy, drugi skrót – język, na który się tłumaczy). W komunikacji z klientami stosuje się pełne nazwy języków.

STRONA ROZLICZENIOWA – podstawowe rozliczenie tłumaczenia pisemnego. W przypadku tłumaczenia zwykłego to standardowo 1800 znaków ze spacjami (zzs) lub 250 słów, ale niektóre biura tłumaczeń rozliczają się często za 1500 lub 1600 zzs. W przypadku tłumaczenia uwierzytelnionego to zawsze 1125 znaków ze spacjami.

TYPY USŁUG

TŁUMACZENIE – przekład tekstu pisanego lub wypowiedzi ustnej z jednego języka na drugi. Często wykonuje się tłumaczenie na wiele języków, np. opisy produktów dużych firm, instrukcje obsługi, większe konferencje.

WERYFIKACJA – sprawdzenie tłumaczenia pod względem kompletności, zgodności z oryginałem, poprawienie ewentualnych literówek, błędów językowych i merytorycznych. Weryfikacja wynika z zasady dwóch par oczu – jeden tłumacz wykonuje tłumaczenie tekstu, drugi – korektę tłumaczenia. Dzięki pracy dwóch niezależnych osób tekst jest maksymalnie dopracowany.

KOREKTA – sprawdzenie tekstu pod względem poprawności w danym języku, tj. interpunkcji, ortografii, gramatyki i stylu.

TRANSKREACJA – tłumaczenie kreatywne treści marketingowych takich jak slogany (hasła reklamowe), w których często pojawiają się gry słowne, powiedzenia, przysłowia, idiomy itp. Celem jest przekazać treść tak, aby u odbiorcy języka docelowego wywołać te same emocje, co u odbiorcy języka źródłowego przy zachowaniu odpowiedniego stylu wypowiedzi oraz intencji autora.

COPYWRITING – tworzenie treści na strony WWW, media społecznościowe i blogi (tworzenie treści marketingowych), aby zwiększyć zasięgi i sprzedaż.

TŁUMACZENIE AUDIOWIZUALNE – tłumaczenie treści multimedialnych, czyli takich, które łączą w sobie obraz i tekst, czasem również dźwięk. Są to m.in. prezentacje multimedialne, seriale, filmy, filmy wideo, spoty reklamowe. Wyróżnia się tłumaczenie pod lektora, tłumaczenie w formie napisów oraz dubbing. W przypadku napisów tłumaczenie wykonuje się w odpowiednim programie (np. Subtitle Edit, EZ Titles).
Tłumaczenie audiowizualne nazywamy również tłumaczeniem multimedialnym.

TYPY TŁUMACZY

TŁUMACZ PISEMNY – dostarcza tłumaczenie w formie pisemnej.

TŁUMACZ USTNY – wykonuje tłumaczenie w formie ustnej.

TŁUMACZ PRZYSIĘGŁY – wykonuje tłumaczenia pisemne i ustne dla urzędów, sądów i innych instytucji użytku publicznego. Aby nim zostać, trzeba zdać z wynikiem pozytywnym egzamin na tłumacza przysięgłego. Następnie taka osoba zostaje wpisana przez Ministerstwo Sprawiedliwości na listę tłumaczy przysięgłych danego kraju.

Jeśli myślicie o zostaniu tłumaczem przysięgłym,
dodatkowe informacje o egzaminie znajdziecie w tym dokumencie.

REPERTORIUM – element wyposażenia tłumacza przysięgłego. To wykaz wykonanych usług w formie księgi. Każde tłumaczenie uwierzytelnione dokumentu tłumacz musi wpisać do repertorium pod kolejnym numerem. Zgodnie z ust. 2 art. 17 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego trzeba to odpowiednio opisać.

RODZAJE TŁUMACZEŃ

TŁUMACZENIA PISEMNE

• ZWYKŁE (NIEPOŚWIADCZONE) – tłumaczenie tekstów zwykłych i dokumentów nieurzędowych, tzn. takich, które nie wymagają poświadczenia ani uprawnień tłumacza przysięgłego, np. korespondencja mailowa, CV, książka, artykuł, ulotka informacyjna. Tłumaczenie zwykłe dotyczy tekstów tłumaczonych dla celów prywatnych.
  
  
• UWIERZYTELNIONE (POŚWIADCZONE) – tłumaczenie dokumentów prawnych i prawniczych (np. prawo jazdy, akt urodzenia, akt ślubu, zaświadczenie o ukończeniu studiów, wyrok sądu) wykonywane przez tłumacza przysięgłego na potrzeby urzędów, sądów i innych instytucji publicznych. Tłumacz poświadcza swoim podpisem i pieczęcią zgodność tłumaczenia z oryginałem (tj. oddanie w pełni sensu i prawdziwości dokumentu źródłowego). Aby móc wykonywać takie tłumaczenia, trzeba zdać egzamin na tłumacza przysięgłego.
  
  
• SPECJALISTYCZNE – tłumaczenie tekstu bardziej zaawansowanego pod względem terminologii. Wymaga specjalistycznej wiedzy z danej dziedziny. Wyróżnia się m.in. tłumaczenia marketingowe, medyczne, prawne i prawnicze, ekonomiczne, polityczne, informatyczne, techniczne, naukowe, turystyczne i literackie.
  

TŁUMACZENIA USTNE

• SYMULTANICZNE – rodzaj tłumaczenia ustnego, które polega na tłumaczeniu treści na język docelowy równocześnie z mówiącym.
  
  
• KONSEKUTYWNE – rodzaj tłumaczenia ustnego, które polega na tłumaczeniu treści na język docelowy partiami, po każdym fragmencie wypowiedzi mówiącego.
  
  
• SZEPTANKA (fr. chuchotage) – rodzaj tłumaczenia symultanicznego wykonywany dla jednej osoby lub kilkuosobowej grupy osób. Tłumaczenie jest wykonywane szeptem, do ucha słuchaczy.
  

A VISTA – kombinacja tłumaczenia pisemnego i ustnego polegająca na tłumaczeniu ustnym tekstu pisemnego, który tłumacz widzi przed sobą. Jest typowe dla tłumaczeń u notariusza, na posterunku policji lub w instytucjach państwowych. Wykonuje się je bez wcześniejszego przygotowania.

INNE TERMINY ZWIĄZANE Z TŁUMACZENIAMI

NARZĘDZIE CAT (ang. Computer-Aided Translation tool) – oprogramowanie wspomagające i ułatwiające proces tłumaczenia m.in. poprzez zachowanie układu graficznego dokumentu, w tym podział tekstu na segmenty, oraz tworzenie baz terminologicznych i glosariuszy, które gwarantują spójność terminologiczną w różnych tekstach. W narzędziach CAT można zobaczyć podgląd dokumentu, dzięki czemu tłumacz widzi rozmieszczenie tekstu na materiale reklamowym (przydatne zwłaszcza podczas tłumaczenia ulotek, broszur, plakatów, itp.) i ma szerszy kontekst fragmentu tekstu, nad którym akurat pracuje.
Przykłady najbardziej znanych i używanych narzędzi CAT: SDL Trados Studio, DéjàVu, memoQ, Wordfast, Subtitle Edit.

! Narzędzia CAT nie wykonują tłumaczenia za tłumacza, pokazują mu tylko tłumaczenia podobnych lub takich samych zdań z jego wcześniejszych tekstów. To tłumacz wykonuje całą pracę.

Tłumaczenie wykonane w narzędziu CAT nazywane jest też tłumaczeniem wspomaganym komputerowo.

!! tłumaczenie wspomagane komputerowo TO NIE tłumaczenie maszynowe

Chcesz dowiedzieć się więcej? Przeczytaj wpis o tłumaczeniu wspomaganym komputerowo.

TŁUMACZENIE MASZYNOWE – tłumaczenie wykonane za pomocą automatycznych translatorów, jak Google Translate czy DeepL. Takie tłumaczenie wykonane jest bardzo szybko w oparciu o pamięć tekstów dostępnych w Internecie, ale nie zawsze jest poprawne. Wynika to z tego, że maszyny analizują same słowa, nie są w stanie właściwie oddać gier słownych, aluzji ani odniesień do kultury.

Słownik terminów tłumaczeniowych – podsumowanie

Mam nadzieję, że ten wpis przybliżył Wam trochę pracę tłumacza i dowiedzieliście się więcej o branży tłumaczeniowej. Jeśli nadal coś jest niejasne lub macie dodatkowe pytania, chętnie na nie odpowiem – wystarczy komentarz pod tym wpisem.

A jeśli chcecie, żebym przetłumaczyła dla Waszej marki tekst marketingowy, zapraszam do kontaktu w celu omówienie szczegółów. Nie zwlekaj z tym, skontaktuj się już dziś!